L' ASTURIANU... ¿UN DIALEUTU?

Gran cantidá de detractores de la llingua asturiana carauterícenla como dialeutu.

Va non munchos años, tanto na sociedá asturiana como na prensa, cruzáronse artículos y cartes de delles persones qu' andaben al rodiu de una polémica que fue nomada "la polémica del babl". tratábense temes de la nuesa llingua amás de la posibilidá de llograr el calter de la llingua oficial. L'argumentu más común yera que l'asturianu "nun ye una llingua sinón un dialeutu".

Nos medios comunicativos y estayes oficiales yá nun ye tan común alcontrar duldes de que seya una llingua. Nes encuestes sociollingüistiques nun apaecen afimaciones d'esti calter, nótase muncho nes xeneraciones más moces.

A pesar de too, nun ye raro que tovía nos topemos con xente que mantenga estes idees. Anque, nun ta de más abordar el tema y reflexonar al rodiu de dellos conceutos y idees.

El conceutu de llingua pue entendese como "un sistema concretu qu'adopta una comunidá cuando exerce la capacidá humana de falar". Esta capacidá ye daqué xeneral propio na humanidá pero ta concretáo nes distintes comunidáes humanes.

Un dialeutu ye de pocu valir, por eso pa dicir qu'algo ye un dialeutu utilícense criterios non llingüísticos:

• Criteríu d'intercompresión: dos persones que falen entre elles y entiéndense porque falen na mesma llingua, aunque los dialeutos seyan diferentes.
• Criteríu lliterariu: les llingues tienen lliteratura pero los dialeutos normalmente o nun la tienen o en casu de tenela ye mala.
• Criteríu demográficu: les llingües tienen más falantes que los dialeutos.
• Criteríu normativu: la llingua tien normativa pa falar y amás pa escribila mientres que los dialeutos non.
• Criteríu políticu: les llingües tan reconocíes oficialmente pero los dialeutos non.

Na antigüedá los dialeutos yeren conocíos como pequeñes partes de les llingües. Les llingües taben formaes por conxuntos de dialeutos que nun yeren namás que formes específiques de la llingua. Esti criteriu ye rigurosu y amás esclusivamente de calter llingüísticu. El términu dialeutu, dibío al calter peyorativu, ta abandonándose cada vegada más y sustitúyenlu por otru términu "variedá interna".

L'asturianu ye una llingua porque ye una forma evolucioná del llatín, lo mesmo que'l catalán, el francés, el rumanu... Como conclusión: toles llingüe son dialeutos del llatín.

PA SABER MÁS D'ESTI TEMA:

1. Llingua y xuiciu. Ramón d'Andrés.
2. II Estudio sociollingüístico de Asturias (2002). ALLA.
3. Manual de sociollingüístca. Xosé Antón Glz. Riaño.